Rabu, 18 Mei 2011

Serat Tripama

Serat Tripama
(Dandanggula)

Yogyanira kang para prajurit
Lamun bisa sira anuladha
Duk ing uni caritané
Andelira Sang Prabu
Sasrabahu ing Maespati
Aran patih Suwanda
Lelabuhanipun
Kang ginelung tri prakara
Guna kaya purun ingkang dèn antepi
Nuhoni trah utama (1)

Alangkah baiknya para prajurit,
bila kalian biasa mengambil tauladan
kisah jaman dahulu.
Andalan Sang Prabu
Sasrabahu di Maespati,
Bernama Patih Suwanda.
Jasanya
mencakup tiga hal.
Dalam melaksanakan tugasnya
menjalankan perintah rajanya. (1)

Lirè lelabuhan tri prakawis
Guna bisa saniskaréng akarya
Binudi daja unggulé
Kaya sayektinipun
Duk bantu prang Manggada nagri
Amboyong putri dhomas
Katur ratunipun
Puruné sampun tetéla
Aprang tanding lan ditya Ngalengka nagri
Suwanda mati ngrana (2)

Jasanya yang mencakup tiga hal itu,
melaksakan tugasnya dengan baik,
,berjuang untuk menang,
sebagaimana halnya
ketika membantu dalam perang dengan Negara Manggada.
Memboyong 800 orang putri,
dipersembahkan kepada rajanya.
Pengorbanannya sudah nyata.
Dalam perang tanding dengan raksasa dari Negara Alengka
Suwanda gugur di medan laga. (2)

Wonten malih tuladhan prayogi
Satriya gung nagari Ngalengka
Sang Kumbakarna arané
Tur iku warna diyu
Suprandené nggayuh utami
Duk wiwit prang Ngalengka
Dénya darbé atur
Mring raka amrih raharja
Dasamuka tan kéguh ing atur yekti
Déné mungsuh wanara (3)

Ada lagi yang layak dijadikan teladan.
Satria agung dari Negara Alengka
yang bernama Kumbakarna.
Walaupun seorang raksasa,
ia berusaha melaksanakan keutamaan.
Pada saat dimulainya perang di Alengka,
ia menyampaikan saran
kepada kakandanya (untuk menghindari perang) demi keselamatan.
Dasamuka tidak menggubris sarannya
karena musuhnya hanyalah bangsa kera. (3)

Kumbakarna kinèn mangsah jurit
Mring kang raka sira tan nglenggana
Nglungguhi kasatriyané
Ing tekad datan sujud
Amung cipta mring yayah rena
Myang leluhuripun
Wus mukti anèng Ngalengka
Mangké arsa rinusak ing bala kapi
Pun ugi mati ngrana (4)

Kumbakarna diperintahkan maju perang
oleh kakandanya dan ia tidak menolak,
sebagai seorang ksatria,
walaupun dalam hati tidak menyetujui.
Hanya niat berbakti kepada orangtua
dan leluhurnya.
Alengka yang sudah jaya
saat itu akan dirusak oleh bangsa kera.
Ia pun gugur di medan laga. (4)

Wonten malih kinarya palupi
Suryaputra Narpati Ngawangga
Lan Pandawa tur kadangé
Lan yayah tunggil ibu
Suwita mring Sang Kurupati
Anèng nagari Ngastina.
Kinarya gul-agul.
Manggala golonganing prang.
Bratayuda ingadegken Sénapati
Ngalaga ing kurawa. (5)

Ada lagi yang dapat dijadikan tauladan.
Suryaputra (putra Surya) Adipati Awangga.
Yang juga adalah saudara Pandawa,
saudara seibu.
Mengabdi kepada Sang Kurupati,
Raja Negara Astina,
dan dijadikan andalan,
pemimpin di medan perang.
Dalam Baratayuda dinobatkan sebagai Senapati
Perang oleh Kurawa. (5)

Dèn mungsuhken kadangé pribadi,
Aprang tanding lan Sang Dananjaya,
Sri Karna suka manahé,
Anggonira pikantuk,
Marga dènya arsa males sih,
Mring Sang Duryudana,
Marmanta kalangkung,
Dènya ngetog kasudiran,
Aprang ramé Karna mati jinemparing,
Sumbaga wiratama (6)

Ia dihadapkan dengan saudaranya sendiri.
Berperang dengan Sang Dananjaya (Harjuna)
Sri Karna (Suryaputra) gembira hatinya,
karena mendapat kesempatan membalas budi
kepada Duryudana (Kurupati),
sehingga tidak tanggung-tanggung
ia mengerahkan segala kesaktiannya.
Peperangan berlangsung seru, Karna gugur terkena anak panah
Sebagai perwira utama. (6)

Katri mangka sudarsanèng Jawi,
Pantes sagung kang para prawira,
Amirita sakadaré,
Ing lelabuhanipun,
Aywa kongsi buang palupi,
Menawa èsthinipun,
Sanajan tékading buda,
Tan pradeba budi panduming dumadi,
Marsudèng kautaman (7)

Sudah selayaknya para perwira.
Pelajari sebaik-baiknya
pengorbanan mereka.
Jangan sampai mengabaikan keteladanannya. Karena sesungguhnya,
tidak cukup hanya tekad yang kuat.
Akhlak yang baik tidak boleh ditinggalkan
Dalam mencapai keutamaan. (7)
Diposkan oleh widodo

Tidak ada komentar:

Posting Komentar